Class11 Mid Term Sanskrit Core Practice Paper
PRACTICE TEST-1 for Class 11th (CBSE) Mid-Term Exam
कक्षा- एकादशी विषयः- संस्कृतम् कुल प्रश्न-40 (व्याकरण, भाषिक-कार्य, शब्दार्थ एवं संस्कृत साहित्य का इतिहास)
प्रश्नों के उत्तर प्रश्नपत्र के अन्त में दिये गये हैं।
खण्ड: – ‘क’ अनुप्रयुक्त-व्याकरणम् 20 अङ्काः
Q.1. अधोलिखितवाक्येषु रेखाङ्कितपदानां सन्धिं सन्धिविच्छेदं वा प्रदत्तविकल्पेभ्य: चिनुत। 1×3 = 3 Marks
| 1. जघन्याश्च जघन्येषु भृत्यास्ते तात योजिताः। | |
| क) भृत्यास्+ते | ख) भृत्याः+ते |
| ग) भृत्याम्+ते | घ) भृत्याः+स्ते |
| 2 . कुसुमस्तबकस्य + इव द्वयी वृत्तिर्मनस्विनः। | |
| क) कुसुमस्यैव | ख कुसुमस्तबकेव |
| ग) कुसुमस्तबकस्येव | घ) कुसुमस्तबके |
| 3. बालमृगेन्द्रम् + मुञ्च | |
| क) बालमृगेन्द्रे च | ख) बालमृगे च |
| ग) बालमृगेन्द मुञ्च | घ) बालमृगेन्द्रं मुञ्च |
Q.2. अधोलिखितवाक्येषु रेखाङ्कितपदानां समुचितं संयोजितं विभाजितं वा प्रकृतिं प्रत्ययं प्रदत्तविकल्पेभ्यः चिनुत। 1×3 = 3 Marks
| 1. तातेन यत्कृतं सर्वं तदेकपदे मया वि+स्मृ+क्त। | |
| क) विस्मृतम् | ख) विस्मरणीयम् |
| ग) विस्मर्यते | घ) विस्मारणम् |
| 2. कथं गतः एवात्मनः प्रकृतिम्? | |
| क) गत् + क्त | ख) गम् + क्त |
| ग) गन्+त | घ) ग+त |
| 3. भूतिमिच्छता पुरुषेण षड्दोषाः हातव्याः। | |
| क) हा+तव्ये | ख) हा+क्त |
| ग) हा+तव्यत् | घ) हा + अनीयर् |
Q.3. अधोलिखितवाक्येषु प्रदत्तविकल्पेभ्यः समुचितशब्दं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत। 1×3 = 3 Marks
| 1. कच्चित् एकः न मन्त्रयसे कच्चित् _______ (बहु) सह न। | |
| क) बहुभि: | ख) बहुनां |
| ग) बहुषु | घ) बहुस्य |
| 2. यस्मिन् _____(देश) न सम्मानो न वृत्तिर्न च बान्धवाः। | |
| क) देशस्य | ख) देशं |
| ग) देशे | घ) देशेन |
| 3. मदीये _____ (उटज) मृत्तिकामयूरः तिष्ठति। | |
| क) उटजे | ख) उटजम् |
| ग) उटजस्य | घ) उटजयोः |
Q.4. अधोलिखितवाक्येषु प्रदत्तविकल्पेभ्यः समुचितं क्रियापदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत। 1×3 = 3 Marks
| 1. त्वं अपररात्रेषु अर्थनैपुणम् _____ (चिन्त् धातु, लट्लकार)। | |
| क) चिन्तयति | ख) चिन्तयामि |
| ग) चिन्तयसि | घ) अचिन्तयत् |
| 2. बालः सिंहशिशुं बलात्कारेण _______ (कर्ष्, लट् लकारः)। | |
| क) कर्षति | ख) अकर्षत् |
| ग) कृष्णाति | घ) कर्षियित |
| 3. राजद्वारे श्मशाने यः _______ सः बान्धवः। | |
| क) स्थाति | ख) तिष्ठति |
| ग) अतिष्ठत् | घ) तिष्ठ |
Q.5. अधोलिखितवाक्येषु प्रदत्तविकल्पेभ्यः समुचितम् उपपदविभक्तिरूपं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत। 1×3 = 3 Marks
1. कालातिक्रमणाच्चैव भक्तवेतनयोः भृताः ______ (भर्तृ) कुप्यन्ति।
| 1. कालातिक्रमणाच्चैव भक्तवेतनयोः भृताः ______ (भर्तृ) कुप्यन्ति। | |
| क) भर्तुः | ख) भर्ता |
| ग) भर्तृषु | घ) भर्तृन् |
| 2. _______(बाल) अस्मिन् औरस इव पुत्रे स्निह्यति मे मनः। | |
| क) बाले | ख) बालस्य |
| ग) बालेषु | घ) बालम् |
| 3. सकलेन _______(सैन्य) सह शबरसेनापतिः अभिमतं दिशमयासीत्। | |
| क) सैन्यम् | ख) सैन्ये |
| ग) सैन्येन | घ) सैन्यस्य |
Q.6. अधोलिखितवाक्येषु प्रदत्तविकल्पेभ्यः वाच्यानुसारं समुचितं पदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत। 1×2 = 2 Marks
| 1. ______ भ्रातरं भरतं पाणिना परिजग्राह। | |
| क) रामेण | ख) रामः |
| ग) रामस्य | घ) रामे |
| 2. मूर्खः सत्सन्निधानेन ________ याति। | |
| क) प्रवीणतां | ख) प्रवीणतायाः |
| ग) प्रवीणतया | घ) प्रवीणता |
Q.7. अधोलिखितवाक्येषु रेखांकितपदानां स्थाने प्रदत्तविकल्पेभ्यः शुद्धं पदं चिनुत। 1×3=3 Marks
| 1. कच्चिदर्थं विनिश्चित्य क्षिप्रं कर्मणा आरभसे। | |
| क) कर्म | ख) कर्मेण |
| ग) कर्मणोः | घ) कर्मस्य |
| 2. प्रियवादिनाम् अप्रिया कः? | |
| क) अप्रियम् | ख) अप्रियः |
| ग) अप्रियस्य | घ) अप्रिये |
| 3. पूर्वावधीरितं श्रेयो दुःखाय परिवर्तन्ते। | |
| क) परिवर्तय | ख) परिवर्ते |
| ग) परिवर्तानि | घ) परिवर्तते |
खण्ड: – ‘ख’ पठितावबोधनम् 10 अङ्काः
Q.8. भाषिककार्यम् – निर्देशानुसारम् उत्तराणि चिनुत- 1×6 = 6 Marks
| 1. “पण्डितो ह्यर्थकृच्छ्रेषु कुर्यान्निश्रेयसं महत्” इत्यत्र क्रियापदं किम् ? | |
| क) पण्डितः | ख) कुर्यात् |
| ग) महत् | घ) अर्थकृच्छ्रेषु |
| 2. ”कुलीनश्चानुरक्तश्च दक्षः सेनापतिः कृतः” इत्यत्र ‘दक्षः’ इत्यस्य विशेष्यपदं किम् ? | |
| क) सेनापति: | ख) कृत: |
| ग) कुलीन: | घ) अनुरक्तः |
| 3. “निद्रा तन्द्रा भयं क्रोधः आलस्यं दीर्घसूत्रता’ इत्यत्र ‘अभयम्’ इत्यस्य विपर्ययपदं किम् ? | |
| क) क्रोधः | ख) आलस्यं |
| ग) तन्द्रा | घ) भयम् |
| 4. “मदीये उटजे मृत्तिकामयूरस्तिष्ठति” इत्यत्र ‘तिष्ठति’ क्रियायाः कर्तृपदं किम् ? | |
| क) मृत्तिका | ख) मयूरः |
| ग) मदीये | घ) उटजे |
| 5. “मोचयानेन बाध्यमानं बालमृगेन्द्रम्” इत्यत्र ‘पीड्यमानम्’ इत्यस्य पर्यायपदं किम् ? | |
| क) बालमृगेन्द्रम् | ख) मोचय |
| ग) बाध्यमानम् | घ) अनेन |
| 6. “तस्य पश्चिमे तीरे महाजीर्णः शाल्मलीवृक्षः” इत्यत्र ‘शाल्मलीवृक्षः’ इत्यस्य विशेषणपदं किम् ? | |
| क) तीरे | ख) पश्चिमे |
| ग) महाजीर्णः | घ) तस्य |
Q.9. अधोलिखितवाक्येषु रेखाङ्कितानां पदानां प्रसङ्गानुकूलम् प्रदत्त-विकल्पेभ्यः उचितार्थं चिनुत 1×4 = 4 Marks
| 1. ददर्श रामो दुर्दर्शं युगान्ते भास्करं यथा। | |
| क) भरतम् | ख) रामम् |
| ग) सूर्यम् | घ) भ्रातरम् |
| 2. कच्चित्सहस्रान्मूर्खाणाम् एकमिच्छसि पण्डितम्। | |
| क) मूर्खम् | ख) एकम् |
| ग) बुद्धिमन्तम् | घ) क्रूरम् |
| 3. अर्थागमो नित्यमरोगिता च प्रिया च भार्या प्रियवादिनी च। | |
| क) धननाशः | ख) धनप्राप्तिः |
| ग) पुत्रः | घ) भार्या |
| 4. किं नोऽपत्यनिर्विशेषाणि षत्वानि विप्रकरोषि। | |
| क) प्रसादयसि | ख) वदसि |
| ग) खेलसि | घ) पीडयसि |
खण्ड: – ‘ग‘ संस्कृतसाहित्येतिहासपरिचयः 10 अङ्काः
Q.10. संस्कृतभाषायाः उद्भवविकासाधारितान् प्रश्नान् उत्तरत – 1X3 = 3 Marks
| 1. ‘सुरभारती’ इति कस्याः भाषायाः नाम ? | |
| क) आंग्लभाषायाः | ख) हिन्दीभाषायाः |
| ग) संस्कृतभाषायाः | घ) कस्याः अपि न |
| 2. संसारस्य उपलब्धासु भाषासु का भाषा प्राचीनतमा ? | |
| क) वैदेशिकभाषा | ख) पालीभाषा |
| ग) संस्कृतभाषा | घ) प्राकृतभाषा |
| 3. एतेषु कस्य ग्रन्थस्य भाषा संस्कृतम् वर्तते ? | |
| क) कामायनी | ख) महाभारतस्य |
| ग) रश्मिरथेः | घ) कुरुक्षेत्रस्य |
Q.11. वैदिकसाहित्याधारितान् प्रश्नान् उत्तरत – 1X4 = 4 Marks
| 1. अरण्ये भवं ________ इति। | |
| क) आरण्यकम् | ख) वेदाः |
| ग) वेदाङ्गम् | घ) ब्राह्मणग्रन्थाः |
| 2. कति वेदाः सन्ति ? | |
| क) त्रयः | ख) द्वौ |
| ग) चत्वारः | घ) पञ्च |
| 3. विश्वस्य प्राचीनतम ग्रन्थः कः ? | |
| क) यजुर्वेदः | ख) ऋग्वेदः |
| ग) सामवेदः | घ) अथर्ववेदः |
| 4. उपनिषदां प्रमुख भाष्यकारः कः ? | |
| क) मल्लिकार्जुनः | ख) गणेशः |
| ग) शंकराचार्यः | घ) मन्त्रिनाथः |
Q.12. रामायणाद्याधारितान् अधोलिखितान् प्रश्नान् उत्तरत – 1X3 = 3 Marks
| 1. महाभारतस्य रचयिता कः ? | |
| क) वाल्मीकिः | ख) वेदव्यासः |
| ग) कालिदासः | घ) भासः |
| 2. एकलक्षश्लोकाः कस्मिन् ग्रन्थे सन्ति ? | |
| क) रामायणे | ख) ऋग्वेदे |
| ग) महाभारते | घ) उपवेदे |
| 3. रामायणस्य विभाजनं कति काण्डेषु वर्तते ? | |
| क) पञ्च | ख) सप्त |
| ग) दश | घ) नव |
उत्तराणि-
| Q1. 1.ख 2.ग 3.घ |
| Q2. 1.क 2.ख 3.ग |
| Q3. 1.क 2.ग 3.क |
| Q4. 1.ग 2.क 3.ख |
| Q5. 1.ग 2.क 3.ग |
| Q6. 1.ख 2.क |
| Q7. 1.क 2.ख 3.घ |
| Q8. 1.ख 2.क 3.घ 4.ख 5.ग 6.ग |
| Q9. 1.ग 2.ग 3.ख 4.घ |
| Q10. 1.ग 2.ग 3.ख |
| Q11. 1.क 2.ग 3.ख 4.ग |
| Q12. 1.ख 2.ग 3.ख |
